Wiele najbardziej spektakularnych skandali związanych z oszustwami w świecie finansów było opartych na schemacie Ponziego i piramidach finansowych. Ale co tak naprawdę kryje się za tymi terminami? Aby poznać schemat tego typu oszustw, warto przyjrzeć się, jak działają te metody.
Piramida finansowa – co to za system?
Niezależnie od nazwy, jest to zasadniczo zawsze ten sam rodzaj oszustwa finansowego.
Zaczyna się niewinnie – jedna osoba (albo mała grupa) rekrutuje kilku członków, którzy muszą zapłacić określoną kwotę lub regularną opłatę za członkostwo.
Aby nowi członkowie mogli pokryć swoje wydatki, z kolei rekrutują kolejne osoby, które muszą płacić im składki. Ci, którzy pobierają opłaty, muszą oddać część swoich dochodów osobie, która ich zwerbowała.
Schemat się powtarza, a na każdym poziomie systemu oszustw liczba członków musi szybko rosnąć, aby każdy mógł szybko pokryć swoje należności dochodami. Ten przepływ funduszy sprawił, że system zyskał bardzo trafną nazwę – piramida finansowa.
Schemat Ponziego
Schemat Ponziego to to system oszustwa, który opiera się na braku przejrzystości, aby ukryć brak zrównoważonego rozwoju.
W przeciwieństwie do piramidy, często nie jest jasne, w jaki sposób osiąga się zyski. Nazwany na cześć włoskiego oszusta Charlesa Ponzi, system zwykle składa się z instytucji, takiej jak fundusz hedgingowy, w który inwestorzy mogą inwestować.
Inwestorzy są przyciągani szczególnie wysokimi zwrotami, które co roku są potwierdzane na papierze. W rzeczywistości ich pieniądze są przechowywane na kontach bankowych, a twórca „przekrętu””prowadzi dzięki nim luksusowe życie.
Ponieważ inwestorzy są zadowoleni z wysokiego zwrotu, rzadko wypłacają pieniądze z systemu. Jeżeli na życzenie inwestora dochodzi do wypłaty to wypłacone kwoty pochodzą z kapitału innych.
Dopóki wpływy pieniędzy są większe niż wypłaty, system działa.
Oczywiście może się zdarzyć, że organ nadzorujący giełdę nabierze podejrzeń co do transakcji nieprzejrzystych, a system zostanie ujawniony w trakcie śledztwa. Często dzieje się tak, kiedy duża liczba inwestorów chce wypłacić pieniądze, a one są niedostępne.
MLM – Marketing wielopoziomowy lub sieciowy
MLM lub sprzedaż strukturyzowana to legalny model biznesowy o strukturze bardzo podobnej do piramidy.
Kiedy nowy klient dokonuje zakupu, zarabia nie tylko partner handlowy, ale także wszyscy w hierarchii firmy nad nim. Dobrze znane przykłady to np. Avon, Oriflame – wielopoziomowe firmy zajmujące się sprzedażą produktów dla zdrowia i urody. Te produkty mogą być kupowane przez członków, którzy następnie odsprzedają je przyjaciołom i znajomym.
Klienci mogą zostać niezależnymi partnerami handlowymi, ale nie muszą. To, wraz z istnieniem rzeczywistych produktów, jest główną różnicą w stosunku do schematu piramidy.
Klient, który został odsprzedawcą, musi oddać część swojego dochodu jako prowizję lokalnemu menedżerowi, który z kolei, przekazuje ustaloną kwotę osobie, będącej nad nim w hierarchii.
